โรคปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง หรือ
Myofascial Pain Syndrome (MPS)
... สาเหตุ ...
มักเป็นต้นตอของตำแหน่งกดเจ็บ หรือ ''Trigger Point'' (TrP) ซึ่งเป็นจุดที่เรากดลงไปแล้วรู้สึกปวด เหมือนมีก้อนแข็ง ๆ เล็ก ๆ ใต้ผิวหนัง ซึ่งเกิดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อที่สะสมต่อเนื่องกันมาเป็นเวลานานจนเกิดเป็นก้อนเล็กขนาด 0.5-1 เซนติเมตร Trigger Point จำนวนมาก หรือจุดกดเจ็บจำนวนมากที่ซ่อนอยู่ในกล้ามเนื้อ ต้นเหตุอย่างหนึ่งคือการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ รวมทั้งออกซิเจนที่ส่งไปเลี้ยงกล้ามเนื้อไม่เพียงพอ เกิดการคั่งของเสียในบริเวณนั้น ทำให้กล้ามเนื้อแข็งและเกร็งมีอาการปวดลามไปยังยังบริเวณใกล้เคียงจนกลายเป็นอาการปวดเรื้อรังตามมา ส่วนใหญ่จะเกิดที่กล้ามเนื้อส่วนบนตั้งแต่ คอ บ่า ไหล่ สะบัก หลัง อาการปวดร้าวลึกของกล้ามเนื้ออาจจะปวดตลอดเวลา หรือปวดเฉพาะเวลานั่งทำงาน บางคนอาจเป็นหนักจนไม่สามารถขยับกล้ามเนื้อส่วนนั้นได้ หรือบางคนอาจลามไปปวดถึงศีรษะ กระตุ้นการเกิดไมเกรน ทำให้นอนไม่หลับ มีอาการชาตามมือและแขนและทำให้เกิดปัญหาโครงสร้างและใช้งานของร่างกาย เช่น ไหล่สูงต่ำไม่เท่ากัน หลังงอ หรือมีปัญหาในการ เดินและทรงตัว
... การตรวจร่างกาย ...
การตรวจร่างกายโดยผู้เชี่ยวชาญ ก็เพียงพอต่อการให้การวินิจฉัยโรคนี้ จุด trigger point ที่ตรวจพบจะเป็นตัวสำคัญที่ประกอบการวินิจฉัย โดยแต่ละคนก็จะมีจุดที่เป็น trigger point ที่แตกต่างกัน
ตัวบ่งชี้ที่บอกว่าเป็นจุด trigger point ได้แก่
..1. มีจุดที่มีกล้ามเนื้อแข็งเกร็งกว่าจุดอื่น
..2. มีอาการเจ็บชัดเจนเมื่อมีการกดที่จุดนั้น
..3. อาการเจ็บตำแหน่งนั้นทำให้ไม่สามารถเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อได้เต็มที่
... ปัจจัยชักนำ ...
MPS ไม่ใช่โรคประสาท ปัจจัยชักนำมักเกิดจากปัญหาทางกายภาพ เนื่องจาก
.. 1. การใช้อิริยาบทที่ไม่ถูกสุขลักษณะ เป็นปัจจัยชักนำที่พบได้บ่อยที่สุด เช่น เดินคอยื่นไหล่งุ้มหรือหลังแอ่นมากเกินไป นอนคว่ำอ่านหนังสือหรือเขียนหนังสือ นั่งตัวเอนหลังไม่ชิดพนักเก้าอี้ ทำงานอยู่ในท่าเดียวติดต่อกันนานๆซึ่งมักจะเกี่ยวข้องกับอาชีพ เช่น ทันตแพทย์ที่นั่งทำฟันผู้ป่วยทั้งวัน พนักงานรับโทรศัพท์ที่ต้องหนีบหูโทรศัพท์ไว้ที่ซอกคอ พยายามเกร็งตัวฝืนธรรมชาติมากเกินไป เช่น เดินหน้าเชิดตัวตรง นอนกัดฟัน
.. 2. การขาดการออกกำลังกาย หรือ ใช้กายอุปกรณ์มากเกินความจำเป็น เช่น สวมปลอกเข่า หรือ ใส่ lumbar support โดยไม่จำเป็น ทำให้กล้ามเนื้อฝ่อลีบเนื่องจากไม่ได้ใช้งาน
.. 3. เป็นผลจากความผิดปกติทางกายภาพที่ซ่อนเร้นอยู่ เช่น ขาสองข้างสั้นยาวไม่เท่ากัน กระดูกหลังคด หรือ ไหล่ลาดมากเกินไป
สภาพอารมณ์อาจมีส่วนกระตุ้นให้เกิด MPS ได้บ้าง เช่น วิตกกังวล ตื่นเต้นง่าย ซึมเศร้า โมโหหรือโกรธง่าย แต่ก็มักจะมีปัจจัยชักนำทางกายภาพร่วมด้วย
... การรักษา ...
1. การนวด ทายาคลายกล้ามเนื้อหรือรับประทานยา
2. การทำกายภาพบำบัด ประกอบด้วย
...>> การบริหารกล้ามเนื้ออย่างสม่ำเสมอ เช่น ฝึกยืดกล้ามเนื้อบริเวณลำตัวส่วนบน ต้นแขนและคอ
...>> การประคบด้วยความร้อน
...>> การใช้อัลตราซาวน์/กระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้าเพื่อให้กล้ามเนื้อคลายตัว ผลการรักษาจะทำให้รู้สึกดีขึ้น ลดความเจ็บปวดได้
** แต่พึงระวังสิ่งที่ทำให้เกิดโรคปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง ได้แก่ การนั่งในท่าที่ไม่เหมาะสม การทำงานที่มีการใช้กล้ามเนื้อท่าเดียวกันซ้ำ ๆ เป็นเวลานาน กล้ามเนื้อขาดการพักผ่อน รวมถึงไม่ได้รับการบริหารกล้ามเนื้อ ทั้งหมดนี้เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ต้องหลีกเลี่ยง การหมั่นดูแลตัวเองอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้ทราบถึงปัญหาที่เกิดขึ้นและแก้ไขได้ทันท่วงที เช่น ถ้ากล้ามเนื้อคอเกิดความตึงเครียดระหว่างนั่งปฏิบัติงาน
วิธีบริหารเเบบง่ายๆ เพื่อห่างไกลจากโรคปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง หรือ Myofascial Pain Syndrome (MPS)
โดยจะขอยกตัวอย่างบริเวณที่พบอาการปวดบ่อยๆ ซึ่งก็คือบริเวณคอเเละบ่านั่นเองคะ
เรามาดูวิธีบริหารง่าย ๆ มี 6 ท่าสำคัญๆดังนี้คะ
... ท่าที่ 1 ก้มศีรษะพยายามให้คางชิดอกมากที่สุด
... ท่าที่ 2 เงยหน้าขึ้นช้า ๆ ไปด้านหลังให้มากที่สุด
... ท่าที่ 3 หันศีรษะไปทางด้านขวาช้าๆ จนรู้สึกตึงบริเวณต้นคอ หลังจากนั้นค่อยๆ หันกลับมาทางซ้ายช้าๆ
... ท่าที่ 4 เอียงศีรษะไปทางด้านขวาช้าๆ จนรู้สึกตึงบริเวณต้นคอ จากนั้นสลับทำด้านซ้าย
... ท่าที่ 5 เอียงศีรษะไปทางด้านขวา ใช้มือขวาช่วยดึง พยายามให้ศีรษะชิดไหล่มากที่สุด ค้างไว้ 10 วินาที จากนั้นสลับทำด้านซ้าย
... ท่าที่ 6 หันศีรษะไปทางด้านขวา 45 องศา ใช้มือขวาช่วยดึงพร้อมก้มลงช้า ๆ ให้มากที่สุดค้างไว้ 10 วินาที จากนั้นสลับทำด้านซ้าย
** การบริหารเเนะนำว่าควรทำท่าละ 10-20 ครั้ง/1รอบคะ
หากทุกท่านบริหารร่างกาย 6 ท่าง่ายๆเพียงเท่านี้เป็นประจำ รับรองว่าห่างไกลจากการเกิด Myofascial Pain Syndrome เเน่นอนคะ
...ด้วยความปรารถนาดีจากคลินิกบ้านดอนกายภาพบำบัด ให้คำปรึกษาเเละติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ 083-790-1900 คะ
คลินิกบ้านดอนกายภาพบำบัด
โทร : 091-0340204